Od 2023 roku przedsiębiorcy ubiegający się o duże zamówienia publiczne w Unii Europejskiej muszą liczyć się z nowymi obowiązkami. Wszystko za sprawą Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2560 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie subsydiów zagranicznych zakłócających rynek wewnętrzny.
Celem tego aktu prawnego jest zapewnienie równych warunków konkurencji między firmami działającymi na rynku unijnym a podmiotami, które otrzymują wsparcie finansowe z państw spoza UE. W praktyce oznacza to, że przedsiębiorstwa korzystające z zagranicznych subsydiów muszą ujawnić te informacje podczas udziału w przetargach publicznych o dużej wartości.
Kogo dotyczy rozporządzenie?
Nowe przepisy nie obejmują wszystkich postępowań. Mają zastosowanie wyłącznie wtedy, gdy łącznie spełnione są dwa warunki:
- szacunkowa wartość zamówienia wynosi co najmniej 250 mln euro,
- wykonawca, jego spółki zależne (bez autonomii handlowej), spółki holdingowe, a także główni podwykonawcy i dostawcy uczestniczący w tej samej ofercie otrzymali w ciągu ostatnich trzech lat łączne wkłady finansowe w wysokości co najmniej 4 mln euro z jednego państwa trzeciego.
W praktyce oznacza to, że regulacja dotyczy głównie dużych projektów infrastrukturalnych, technologicznych lub dostaw strategicznych. Choć próg 250 mln euro ogranicza liczbę objętych postępowań, to firmy działające międzynarodowo – zwłaszcza te z kapitałem spoza UE – powinny uważnie przeanalizować swoje źródła finansowania.
Na czym polega obowiązek?
Jeśli oba warunki są spełnione, przedsiębiorca ma obowiązek przekazać zamawiającemu szczegółowe informacje o wszystkich otrzymanych zagranicznych wkładach finansowych. Zgłoszenie to składa się wraz z ofertą.
Następnie zamawiający przesyła te dane do Komisji Europejskiej, która może przeprowadzić analizę i – w razie potrzeby – wszcząć postępowanie wyjaśniające. Celem takiego postępowania jest ustalenie, czy dane subsydium mogło zakłócić konkurencję na rynku wewnętrznym.
Po przeprowadzeniu analizy Komisja może wydać jedną z trzech decyzji:
- nie zgłosić sprzeciwu, jeśli uzna, że subsydium nie ma wpływu na uczciwą konkurencję,
- nałożyć zobowiązania zaproponowane przez przedsiębiorcę w celu wyeliminowania zakłóceń,
- zakazać udzielenia zamówienia danemu wykonawcy, jeśli wsparcie z zagranicy stwarza poważną przewagę konkurencyjną.
Dlaczego to ważne dla firm?
Przepisy te oznaczają, że przedsiębiorstwa muszą w większym stopniu kontrolować przepływy finansowe pochodzące z krajów trzecich, nawet jeśli środki te nie były bezpośrednio przeznaczone na działalność przetargową. Dotyczy to wszelkich wkładów finansowych, a w szczególności: zastrzyków kapitałowych, dotacji, pożyczek oraz gwarancji kredytowych, które zostały otrzymane od państwa trzeciego (zarówno bezpośrednio jak i pośrednio).
Z praktycznego punktu widzenia, wypełnienie przytoczonych obowiązków może wymagać od firm:
- opracowania wewnętrznych procedur ewidencjonowania wsparcia zagranicznego,
- zapewnienia transparentności w relacjach kapitałowych w grupach spółek.
Na co zwrócić uwagę?
Firmy planujące udział w dużych przetargach publicznych w UE powinny już teraz przeprowadzić audyt źródeł finansowania oraz opracować procedury monitorowania potencjalnych subsydiów zagranicznych. Warto też zapewnić, by odpowiedzialność za te kwestie była jasno przypisana w strukturze organizacyjnej.
Rozporządzenie (UE) 2022/2560 to sygnał, że Unia Europejska zamierza jeszcze skuteczniej chronić swój rynek przed nieuczciwą konkurencją. Dla przedsiębiorców oznacza to większą przejrzystość, ale też konieczność starannego przygotowania się do nowych realiów przetargowych.