Pracodawcy w Polsce spotykają się z problemem legalnego zatrudnienia cudzoziemców na co dzień. W związku z tym, że w polskim porządku prawnym istnieją różne procedury pozwalające na legalizację pracy obcokrajowców, w zależności od tego z jakiego kraju pochodzi potencjalny pracownik i czy lub jaką ma podstawę pobytu w Polsce, ważnym jest, by każdą sprawę zbadać indywidulanie.
W niniejszym artykule przedstawiamy krok po kroku, jak zatrudnić cudzoziemca w Polsce, wskazując na najważniejsze kwestie prawne oraz administracyjne.
Kiedy można zatrudnić cudzoziemca spoza UE w Polsce?
Zaczynając od początku, za cudzoziemca spoza UE uznaje się osobę, która nie posiada obywatelstwa jednego z krajów Unii Europejskiej (UE), Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), a także Szwajcarii. Ma to o tyle istotne znaczenie, że obywatele wyżej wymienionych krajów nie muszą uzyskiwać zezwolenia na pracę.
W przypadku obywateli spoza UE procedura jest bardziej skomplikowana, ponieważ wymaga uzyskania odpowiednich zezwoleń i spełnienia określonych warunków.
Zezwolenie na pracę – kiedy jest wymagane?
Zezwolenie na pracę jest co do zasady wymagane, gdy cudzoziemiec pochodzi z kraju spoza UE. Istnieje kilka rodzajów zezwoleń, które mogą być wymagane w zależności od sytuacji:
- Zezwolenie na pracę typu A – dotyczy cudzoziemca, który ma zamiar podjąć pracę u konkretnego pracodawcy w Polsce.
- Zezwolenie na pracę sezonową – dotyczy cudzoziemca, który ma zamiar podjąć pracę w zakresie określonej działalności związanej z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi lub w rolnictwie u konkretnego pracodawcy w Polsce.
- Wpisanie do ewidencji oświadczeń oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi – dotyczy cudzoziemca, który jest obywatelem Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii lub Ukrainy.
Pracodawca musi zatem w odpowiedniej procedurze przed zatrudnieniem cudzoziemca je zalegalizować lub potwierdzić, że cudzoziemiec w danej sytuacji jest zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę.
Procedura uzyskania zezwolenia na pracę
Procedura uzyskania zezwolenia na pracę jest dosyć szczegółowa i może potrwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Pracodawca musi złożyć odpowiedni wniosek w urzędzie wojewódzkim właściwym ze względu na siedzibę pracodawcy. W zależności od rodzaju zezwoleń, może to wymagać przedstawienia informacji i załączenia takich dokumentów jak:
- Wniosek o wydanie zezwolenia na pracę,
- Kopia dokumentu potwierdzającego tożsamość cudzoziemca (np. paszport),
- Informacja o firmie i stanowisku pracy (np. opis stanowiska),
- Dokumenty potwierdzające wysokość wynagrodzenia (m.in. potwierdzenie wynagrodzenia za pomocą umowy lub oświadczenia).
Cudzoziemiec powinien wykonywać pracę wyłącznie na warunkach określonych w zezwoleniu (zmiana niektórych danych, np. siedziby pracodawcy, nie wymaga wniosku o wydanie nowego zezwolenia). Zezwolenie na pracę jest wydawane na czas określony, nie dłuższy niż 3 lata i może być przedłużane.
Warto dodać, że wojewoda może wydać decyzję o odmowie wydania zezwolenia na pracę, jeżeli z okoliczności wynika, że wniosek o wydanie zezwolenia na pracę został złożony dla pozoru, zezwolenie będzie wykorzystane przez cudzoziemca w celu innym niż wykonywanie pracy dla danego pracodawcy lub pracodawca ten nie dopełnia obowiązków związanych z prowadzeniem działalności lub powierzaniem pracy innym osobom.
Oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi
Innym sposobem na zatrudnienie cudzoziemca jest złożenie oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi. Oświadczenie to dotyczy cudzoziemców, którzy pochodzą z wybranych krajów, z którymi Polska podpisała umowy o ułatwieniach w zatrudnianiu obywateli tych państw. Mowa tu m.in. o obywatelach Ukrainy, Białorusi, Mołdawii, Gruzji czy Armenii.
Oświadczenie jest składane przez pracodawcę w powiatowym urzędzie pracy. Dzięki niemu, cudzoziemiec może rozpocząć pracę w Polsce bez konieczności uzyskiwania zezwolenia na pracę. Oświadczenie jest ważne przez okres 24 miesięcy, a w przypadku, gdy cudzoziemiec będzie pracować dłużej, pracodawca będzie musiał wystąpić o zezwolenie na pracę.
Wiza i zezwolenie na pobyt
Oprócz legalizacji zatrudnienia, cudzoziemiec spoza UE, by mógł legalnie podjąć pracę w Polsce, musi posiadać legalny pobytu w Polsce, np. poprzez uzyskanie odpowiedniej wizy lub zezwolenia na pobyt w Polsce, które pozwala mu legalnie przebywać na terenie kraju. Istnieje kilka rodzajów podstaw prawnych do pobytu w celu świadczenia pracy w Polsce:
- Wiza pracownicza – umożliwia legalne zatrudnienie cudzoziemca w Polsce na określonych warunkach.
- Zezwolenie na pobyt czasowy – dla osób, które chcą pracować w Polsce przez dłuższy czas (zwykle do 3 lat).
Aby uzyskać wizę pracowniczą lub zezwolenie na pobyt, cudzoziemiec musi przedstawić odpowiednie dokumenty potwierdzające zatrudnienie lub chęć podjęcia pracy w Polsce. Procedura uzyskania wizy odbywa się za pośrednictwem polskiego konsulatu w kraju pochodzenia cudzoziemca. Natomiast, wniosek o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy w Polsce, cudzoziemiec składa w urzędzie wojewódzkim właściwym ze względu na jego miejsce pobytu.
Wynagrodzenie i warunki pracy
Pracodawcy zatrudniający cudzoziemców muszą przestrzegać zasad dotyczących minimalnego wynagrodzenia, które obowiązuje w Polsce. Wynagrodzenie pracownika powinno być zgodne z polskim prawem, w tym z przepisami dotyczącymi minimalnej płacy oraz normami dotyczącymi czasu pracy.
Ważnym aspektem jest również zapewnienie odpowiednich warunków pracy, które nie mogą odbiegać od normy przewidzianej dla pracowników krajowych. Dotyczy to zarówno warunków bhp, jak i przestrzegania przepisów dotyczących urlopów czy nieprzerwanego odpoczynku dobowego i tygodniowego.
Zatrudnienie cudzoziemca spoza UE w Polsce a składki na ubezpieczenia społeczne
Cudzoziemcy zatrudnieni w Polsce są objęci obowiązkowymi składkami na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, tak jak obywatele polscy. Pracodawca ma obowiązek odprowadzania składek do ZUS na podstawie zawartej umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej.
Zatrudnienie cudzoziemca spoza UE w Polsce wiąże się z koniecznością spełnienia szeregu formalności, ale jest to proces jak najbardziej możliwy i przynosi korzyści zarówno pracodawcom, jak i samym cudzoziemcom. Kluczowe jest przestrzeganie przepisów dotyczących legalnej pracy i pobytu. Pamiętajmy zatem, że: legalne zatrudnienie = legalny pobyt + legalna praca